İnsanda Üreme Büyüme Ve Gelişme

Tüm canlılar gibi insanlar da nesillerini devam ettirebilmek için üreme yeteneğine sahiptir. İnsan vücudunda üremenin gerçekleşmesini sağlayan yapı ve organlar bulunur. Bu yapı ve organlarda üretilen üreme hücreleri üremeyi gerçekleştirir. Üreme hücreleri dışında vücutta bulunan diğer hücreler üremeyi sağlama yeteneğine sahip değildir. Üreme hücreleri ile üremeyi sağlayan yapı ve organlar dişi erkek bireylerde farklılık gösterir.

Dişilerde üretilen üreme hücresi yumurta, erkeklerde sperm olarak adlandırılır. Yumurta ve spermin mikroskopla çekilmiş fotoğrafları incelendiğinde yapılarının farklı olduğu görülür. Bu yapı farklılığının görevlerinin farklı olmasıyla ilişkisi vardır.

Sperm: sperm erkek üreme hücresidir. Baş, orta kısım ve kuyruk olmak üzere üç bölümden oluşur. Baş kısmı hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdekten oluşur. Küçük ve hareketli bir hücredir.

Yumurta: yumurta, dişi üreme hücresidir. Hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdekten oluşur. Büyük ve hareketsiz bir hücredir.

Yumurta ve sperm birleşerek hücrelerinim çekirdeklerinin birleşerek yeni bir hücre oluşturmasına döllenme adı verilir. Döllenme sonucu oluşan yeni hücreye zigot denir. Zigot anne rahminde gelişerek bebeği meydana getirir. Bu şekilde bir canlının kendine benzer yeni bir canlı oluşmasına üreme denir. İnsanda üremenin gerçekleşebilmesi için babanın sperm hücresinin çekirdeği bir araya geldiğinden bebek bazı özellikleriyle annesine, bazı özellikleriyle babasına benzer. Çünkü hücrelerindeki kalıtsal maddenin yarısı babasından yarısı annesinden gelmiştir.

İnsanlarda Üremeyi Sağlayan Yapı ve Organlar

Üreme organları bir canlıdaki üreme sistemini oluşturur. Dişi ve erkek bireylerin üreme sistemleri farklıdır. İnsan neslinin devam edebilmesi için bu iki sistemin birlikte görev yapması gerekir.

Erkek üreme yapı ve organları

• 4testis:erkek bireyde iki testis bulunur. Testislerin de sperm hücreleri üretilir.
• Salgı bezleri: spermleri beslenmesini ve hareketliğinin artmasını sağlayan salgıları oluşturur.
• Sperm kanalı: spermleri testislerden penise taşır.
• Penis: spermlerin ve idrarın erkek vücudundan dışarı atılmasını sağlar

Dişi üreme organları

• Yumurtalık: dişi bireyde iki yumurtalık bulunur. Yumurtalıklarda yumurta hücreleri üretilir.
• Yumurta kanalı: yumurtalıklarda üretilen yumurtanın döl yatağına ulaşmasını sağlayan kanaldır. Döllenme bu kanalda gerçekleşir.
• Döl yatağı: zigotun yerleştiği ve geliştiği yerdir.
• Servis: döl yatağının vajinaya açılmasını sağlayan kısımdır.
• Vajina: döl yatağı ile dış ortam arasındaki bağlantıyı sağlayan esnek yapıdır.

Döllenme nedir?

Dişi yumurtalığında genellikle her ay bir yumurta oluşur. Oluşan yumurta olgunlaştığında, yumurta kanalına hareket eder. Erkek üreme organıyla dişi üreme organına nakledilen milyonlarca spermden yaklaşık 500 tanesi yumurtaya ulaşır. Yumurta bunlardan yalnızca biriyle birleşir. Yumurtayla birleşen spermin çekirdeği ile yumurtanın çekirdeği birleşip kaynaşır. Bu olaya döllenme denir. Döllenmiş yumurta hücresine zigot adı verilir. Bu durum gebeliğin başlangıcıdır.

Zigot canlıyı  meydana getirebilmek için bir seri geçirir. Yaklaşık 100 hücreden oluşan bir balon şeklini aldığında embriyo adı verilir. Bölünmeler devam ederken embriyo yumurta kanalından dölyatağına doğru ilerler. Döl yatağının iç dokusu embriyonun yerleşip gelişimini sürdürebilmesi için kalınlaşır, kan damarlarınca zenginleşir. Embriyo bu dokuya yerleşerek gelişmesine devam eder.

Embriyo çok hızlı gelişerek, Gelişimiyle orantılı olarak görünümü de değişir.

• 1.ayın sonunda embriyo yaklaşık 3,5 mm uzunluğuna ulaşır. Kalp atmaya başlar. Kol ve ayak taslakları görülür. Baş kıskı kısmen genişler.
• 2.ayda embriyonun boyu 3,5 cm kadardır. Kol, baş, kulak, göz kapakları ne ağız açıklığı taslakları belirgin ve tanınabilir duruma gelmiştir. Parmak taslakları oluşur. Kemikleşme başlar. Bu ayın sonunda embriyo küçük bir insan minyatürüne benzetildiğinden, artıkfetüs  22olarak adlandırılır.
• 3.ayda fetüs yaklaşık 9 cm olur. Organlar tamamen belirginleşmeye başlar. İskelet oluşumu hızla devam eder. Ter ve meme bezleri belirginleşmeye başlar. Yüzde kıllanma görülür. Tırnaklar gelişir. Cinsiyeti tanınmaya başlar. İlk üç aylık evrede temel organlar gelişmiştir.
• 4.ayda fetüsün yüzü ergin bir insan yüzünün şeklini alır.
• 5.ayın sonunda fetüsün boyu yaklaşık 27-30 cm' yi bulur. Bu ayda fetüs kendiliğinden hareket eder ve seslere tepki verir.
• 6.ayda boy 35 cm'ye ulaşır. Artık fetüs tamamen bir insanın minyatürdür. Başta kıllanma olur. Kemikleşme ve iskeletleşme doruğa ulaşır. Kaslar ve kirpikler ortaya çıkar
• 7.ayda iç organlar döl yatağı dışındaki hayata hazırlık amacıyla olgunlaşır.
• 8.ayda fetüstün boyu,50 cm civarındadır. Fetüs ergin görünümünü almaya başlar.
• 9.ayda fetüsün boyundadır. Fetüs önceki aya göre hareketsizdir. Çünkü büyüklüğünden dolayı hareketi için az  yer kalmıştır. Fetüs artık döl yatağındaki gelişimini tamamlamıştır.

Embriyonun korunması

Sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelebilmesi için her şeyden önce annenin sağlıklı olması gerekir. Bu konuda en önemli görev anne adayına düşmektedir.

Embriyonun çok hızlı bir şekilde geliştiği dönem hamileliğinin ilk üç ayıdır. Özellikle bu dönemde radyasyonun yoğun olduğu yerlerde bulunmak, sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklar, doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar hem anne adayı hem de embriyonun sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bebeklerde bedensel ve zihinsel gelişim bozuklukları görülebilir. Ayrıca anne adayı yeterli ve dengeli beslenmeye de dikkat etmelidir. Az yemek kadar aşırı yemenin de zararlı olduğunu unutmamalı. Vücudu sıkan giyecekler giymemeli, doktorun verdiği egzersizleri düzenli olarak yapmalıdır.

İnsanda Gelişim Dönemleri

Büyüme ve gelişme anne karnında başlayan, yetişkinliğe kadar devam eden süreçtir. Büyüme ve gelişme farklı anlamlar taşır. Vücudun boy ve kütle olarak artışına büyüme denir. Doku ve hücrelerin yapısındaki değişiklikler sonucu biyolojik fonksiyonlarda olgunlaşma meydana gelmesine gelişme denir. İnsan vücudunun ruhsal ve bedensel yeteneklerinin en üst düzeye ulaşmasına ise olgunlaşma denir. Bilgi ve becerilerinin belleğe kaydedilmesi ise öğrenme olarak adlandırılır. Büyüme ve gelişmeyi ruhsal ve bedensel özelliklere göre altı dönemde incelenir.

Geç ergenlik dönemi

18-21yaşları arasındaki dönemdir. Bu dönemde ergenin kişiliği gelişerek tamamlanmıştır. Ailesiyle ilişkileri yeniden düzene girer. Çevresiyle uyumludur, sosyal ilişkileri gelişir. Karşı cinsin dış görünümünden çok, duygu ve düşüncelerine değer verir. Daha kalıcı ilişkiler kurar. Artık sorumluluklarını yüklenmeye hazırdır. Geleceğe yönelik planlar yapar aile kurmaya istekli ve hazırdır. Gerçekleri görür ve mantıklı davranır. Bu dönemde ergen artık yetişkinliğe adım atmıştır.

Ergenlik döneminde görülen bedensel değişikler

Kızlar ve erkeklerde ortak olan değişiklikler

• Kilo artışı
• Boy uzaması
• Sivilce çıkması
• Deride yağlanma
• Ter salgısının artması
• Koltuk altı ve cinsel bölgelerde kıllanma

Kızlarda

• Adet görme
• Yumurta oluşması
• Göğüslerin belirginleşmesi
• Dişi üreme organlarının olgunlaşması

Erkeklerde

• Sperm oluşması
• Ses kalınlaşması
• Sakal ve bıyık çıkması
• Erkek üreme organlarının olgunlaşması

Ergenlik döneminde görülen bedensel ve ruhsal değişikler bazı gençlerde hiçbir zorluk yaratmazken bazılarını derinden etkiler. Bu dönemde gençler, arkadaş grubu içerisinde kendini kabul ettirme çabası içindedir. Edilen yanlış arkadaşlar, gençleri alkolizm, uyuşturucu bağımlılığı gibi yanlış alışkanlıklara sürükleyebilir. Bu dönemi sorunsuz bir şekilde geçirebilmeleri için gençlerin, çevresindekilerle sağlıklı bir iletişim kurmaları gerekir. Anne, baba ve doğru kaynaklar göstermeleri gerekir. Ergenlik dönemindeki kişilere arkadaş gibi davranmalı, problemlerine çözüm bulmalı, yol gösterici olmalıdır.

RUHSAL DEĞİŞİKLİKLER

Kimlik arayışı

• Hayatı ve çevreyi sorgulama
• Toplumdaki rolünü belirme isteği

Duygusal dalgalanma

• Utangaçlık
• Hayal kurma
• Aşırı öfkelenme
• Cinsel konulara merak duyma
• Sebepsiz can sıkıntısı hissetme
• Aynı gün içinde sevinç üzüntü, öfke, korku vb. duyguların sık sık yer değiştirmesi

Bağımsızlık arayışı

• Yalnız kalma isteği
• Kendi başına hareket etme isteği

İletişim

• İletişim kurmada güçlük çekme
• Arkadaş grubuna katılma isteği
• Bulunduğu ortamda dikkat çekme isteği

Zihinsel gelişim

• Kararsızlık
• Daha hızlı okuyup anlama
• Soyut algılama yeteneğinin artması
• Bir konu üzerinde dikkatini uzun süre toplayamama