Çiçekli Bitkilerde Üreme
Çiçeği olan ve çiçeği sayesinde üreyip tohum ve meyve oluşturan meyvelere çiçekli bitkiler denir. Elma, çam, papatya, domates, buğday ve gül gibi bitkiler çiçekli bitkilere örnek verilebilir. Çiçekli bitkilerde madde taşınmasını sağlayan iletim boruları vardır. Çiçekli bitkiler kök, gövde, yaprak ve çiçek olmak üzere dört kısımdan oluşur. Çiçekli bitkilerin üreme organına çiçek denir. Bir çiçekte çiçek tablası, çiçek sapı, çanak yaprak, taç yaprak, erkek organ ve dişi organ gibi kısımlar bulunur. Bu kısımlara çiçeğin organları denir.
Taç Yapraklar
Çiçeğin değişik renklerde yapraklarıdır. Canlı renkleriyle hayvanları çiçeğe çekerek tozlaşmaya yardımcı olurlar.
Çiçek Tablası
Çiçek sapının ucundaki geniş kısımdır. Çiçeğin organlarının üzerine dizildiği yapıdır.
Çanak Yaprak
Tomurcuk halindeki çiçeği dış etkenlerden koruyarak taç yaprakların dağılmasını önler. Yeşil renkli yapraklardır.
Çiçek Sapı
Çiçeği bitkinin dalına bağlayan kısımdır. Çiçeğin ihtiyacı olan su, çiçek sapı yoluyla çiçeğe ulaşır.
Erkek Organ
Taç yaprakla dişi organ arasında erkek organlar bulunur. Erkek organ bir sapçık ve bir başçıktan meydana gelir.
Başçıklar sapçıkların ucunda bulunur. Başcıklarda çiçek tozu (polen) keseleri bulunur. Çiçek tozları olgunlaşınca keseler çatlayarak polenler etrafa dağılır.
Polenler içerisinde erkek üreme hücresi olan spermler bulunur.
Dişi Organ
Çiçeğin en iç kısmında çiçek tablasının ortasında dişi organ bulunur. Şekli vazoya benzer. Dişi organ tepecik, dişicik borusu ve yumurtalıktan oluşur. Tepecik polenlerinin dişi üreme organına yerleştiği ilk kısımdır. Tepecik yapışkan bir yapıda olduğundan polenleri tutar. Tutulan polenler tepecikten yumurtalığa dişicik borusu ile taşınır. Yumurtalıkta birkaç tane tohum taslağı bulunur. Tohum taslağı içinde dişi üreme hücresi olan yumurta bulunur.
ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE ÜREME
Olgunlaşan çiçek tozları (polenler), erkek organın başçığı çatlayınca çevreye dağılır. Dağılan çiçek tozlarının bir kısmı yağmur, rüzgâr, kuşlar, böcekler veya insanlar gibi dış etkilerle dişi organın tepeciğine taşınır. Bu olaya tozlaşma denir.
Dişi organın tepeciğine gelerek yapışan polenlerin zarı, dişi organın tepeciği nemli olduğu için çatlar. Polenin içindeki spermlerden biri yumurtalığa doğru polen tüpünü oluşturur. Diğer sperm polen tüpünden ilerleyerek yumurtalığa ulaşır. Yumurtalıkta bulunan yumurta hücresinin çekirdeği ile spermin çekirdeği birleşerek kaynaşır. Bu olaya döllenme denir. Yumurta hücresinin içinde bulunduğu tohum taslağı döllenme sonrasında gelişerek tohumu oluşturur. Tohumun içinde bulunduğu yumurtalığın gelişmesiyle de meyve oluşur.
Tohumun Yapısı
Bir tohum içten dışa doğru embriyo, çenek ve tohum zarı olmak üzere üç kısımdan oluşur.
Embriyo
Döllenmiş yumurtanın (zigotun) geçirdiği çok sayıda bölünmeler sonucu yapıya embriyo denir. Embriyo bitkinin taslağıdır. Çimlenme sırasında hücre bölünmeleri geçirerek bitkiyi oluşturur.
Çenek
Embriyoyu çevreler. Bitkinin türüne göre nişasta, protein, yağ ve selüloz gibi maddeleri depolar. Embriyoyu çimlenme sırasında besler.
Tohum Zarı
Tohum taslağının dış çeperinin kalınlaşmasıyla meydana gelir. Embriyoyu olumsuz çevre koşullarına karşı korur. Tohum zarı sayesinde embriyo çimlenme yeteneğini kaybetmeden uzun zaman korunur. Bu süre, tohum zarının kalınlığına ve besin deposuna bağlı olarak değişebilir.
Çiçekler, tohumlar ve meyveler bitkilerin nesillerini devam ettirmelerini sağlar.
Meyvelerin bazılarında bir tane tohum bulunur. Erik, kiraz, kayısı, şeftali bu meyvelere örnek verilebilir. Bazı meyvelerde ise birden fazla tohum bulunur. Elma, ayva, armut, mandalina, portakal bu meyvelere örnek verilebilir. Meyveler domates, elma, salatalık gibi etli ve sulu ya da fındık, ceviz gibi sert kabuklu ve kuru olabilir.
Tohumun yapısıyla çevreye yayılma şekli arasında bir ilişki vardır. Atkestanesinin dikenli tohumları insanların giysilerine ya da hayvanların tüylerine yapışarak taşınır. Karahindiba bitkisinin paraşüt şeklindeki tohumları rüzgârın etkisiyle taşınır. Böğürtlen kuşlar tarafından yenilir ve tohumları kuşların dışkılarıyla toprağa karışır.
TOHUMUN ÇİMLENMESİ
Tohumun içindeki embriyonun uygun şartlarda gelişerek yeni bir bitki
Meydana getirmesine ÇİMLENME denir.
Tohumun çimlenebilmesi için:
*Canlı olması gerekir. Pişirilmiş ve çürümüş tohumlar çimlenmez.
*Sıcaklığın uygun olması gerekir. Çok yüksek sıcaklıkta ya da çok düşük sıcaklıkta çimlenme olmaz.
*Su(nem)gerekir. Kuru ortamda çimlenme olmaz.
*Oksijen gerekir. Oksijensiz ortamda çimlenme olmaz.
Tohumlar genellikle kuru ve soğuk ortamlarda uyku halindedir.
Tohum çimlenip ilk yapraklar oluşuncaya kadar fotosentez yapılmaz.
Bu nedenle çimlenme için ışık ve karbondioksit gerekli değildir. Karanlık ortamda çimlenme olur. Bu dönemde solunum yapılır. Solunum için gerekli olan besin çeneklerden karşılanır. Bundan dolayı çimlenme sırasında çenekteki besin miktarı gittikçe azalır.
ORGANİK TARIM
Gün geçtikçe artan dünya nüfusunun en önde gelen ihtiyaçlarından biri de beslenmedir. Ancak dünyada tarımın yapabileceği alanlar sınırlıdır. Dolayısıyla insanlar, tarımda verimliliği artıracak arayışlara girmişlerdir. Bunun sonucu olarak da tarımda kimyasal ilaç, gübre, katkı maddeleri ve makineleşme bilinçsizce kullanılmaktadır. Toprakta biriken kimyasal maddeler, yapay gübreler canlıların yaşamını tehlikeye sokan kalitesiz ürünlerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Son zamanlarda uzmanlar ve medya sağlıklı beslenme konusunda toplumu bilinçlendirmeye çalışmaktadır.
Günümüzde birçok ülke bitki yetiştiriciliğinde çevre dostu üretim yöntemlerini tercih etmektedir. Toprak, su ve havayı kirletmeden, çevreyi ve canlıların sağlığını koruyan tarımsal üretim yöntemine organik tarım denir. Organik tarımda hiçbir şekilde yapay gübre ve ilaç kullanılmaz. Organik tarımda amaç; ürün miktarındaki artış değil, kalitesindeki artıştır. Bu sebeple organik tarımda organik gübrelerin kullanımı sıralı ekim, bitkilerin direncinin artırılması tavsiye edilmektedir.