a) "-de" Ekinin Yazımı
"-de, -da" eki isim hâl ekidir. Kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır ve ünlü uyumuna uyar; "-ta, -te" şekli vardır. Eklendiği kelimeye bulunma ve zaman anlamı katar.
Çantam arabada kalmış. (yer)
Saat beşte buluşalım. (zaman)
b) Bağlaç Olan "de, da"nın Yazılışı
Bağlaç olan "de, da" ayrı yazılır. Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar:
Amcası da halası da düğüne geldi.
Haberi evine de bildirmişler.
Konuyu sana anlattım, ona da anlatmak istiyorum.
Yaşlı da olsam sizinle beraber geleceğim.
Bir mektup yazmaya başladı mı yazar da yazardı.
** Bağlaç olan "de" sertleşme kuralına uymaz; "ta" ya da "te" olarak kullanılmaz.
Örnek Soru: (1999-DPY)
Hangi cümlede "de, da'nın yazımı yanlıştır?
A) Geleceğin kökleri, mazi de aranmalıdır.
B) Halı da koltuk da tertemiz olmuştu.
C) Davet etti de gitmediniz mi?
D) Sanki zamanımız var da kalmıyoruz.
Cevap: A
Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, "-de / de"nin yazımı yanlıştır?
A) Burası köy de oturduğumuz eve çok benziyor.
B) Adam anılarını anlattı da anlattı.
C) Yakasındaki lekeyi sildi de geçmedi.
D) Bizimle beraber gelenlerden biri de buydu.
Cevap: A
